Het Nationaal Monitoringsprogramma Voedselbossen (NMVB) wordt organisatorisch ingebed bij Stichting Voedselbosbouw. Het NMVB komt voort uit de Green Deal Voedselbossen en is een gestandaardiseerd wetenschappelijk monitoringsprogramma onder ruim dertig voedselbossen die aan de definitie van de Green Deal voldoen. Voor verdere professionalisering van het NMVB was de legale inbedding in een op zichzelf staande organisatie nodig. Stichting Voedselbosbouw is hiervoor de aangewezen partij en neemt het NMVB daarom formeel onder haar hoede.
Het Nationaal Monitoringsprogramma Voedselbossen gaat over het langjarig gestandaardiseerd monitoren van voedselbossen die voldoen aan de definitie van de Green Deal Voedselbossen. De langdurige (minimaal vijf jaar) monitoring heeft tot doel te komen tot een uitgebreide datacollectie rond de invloed van voedselbossen op de bodemgezondheid, biodiversiteit, koolstofopslag, voedselproductie, verdienvermogen, sociale cohesie en de relatie tussen mens en natuur. Sinds de start, eind 2019, faciliteert het NMVB metingen en analyses in voedselbossen volgens wetenschappelijk verantwoorde methoden. Tezamen met het topsectorenonderzoek Wetenschappelijke bodemvorming onder de Voedselbosbouw voorziet het NMVB daarmee in een grote maatschappelijke behoefte aan robuust, gestandaardiseerd en systematisch onderzoek naar het functioneren van voedselbossen als serieuze landbouwmethode in gematigde klimaatzones.
Samen werken aan gemeenschappelijke ambities
Voor het NMVB is Stichting Voedselbosbouw is een logische partij om bij aan te sluiten. Zo sluiten de doelstellingen van het monitoringsprogramma – meer kennis over voedselbossen verzamelen en op landelijk niveau een Community of Practice opbouwen – goed aan bij de ambities van de stichting. Met haar uitgebreide netwerk en systematische onderzoek kan het NMVB de stichting goed ondersteunen bij haar missie om de transitie naar een duurzame landbouw te versnellen en versterken met behulp van voedselbosbouw. Een aantal projecten van Stichting Voedselbosbouw is bovendien al onderdeel van monitoringsprogramma. Het is de ambitie om het NMVB uit te breiden met nieuwe, meer grootschalige voedselbossen, mede als onderdeel van het programma Duurzame Doorbraak Voedselbosbouw.
“Samen willen we de schouders zetten onder de uitbreiding van het aantal te monitoren voedselbossen. Het op systematische wijze verzamelen van bewijslast kan immers een waardevolle bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling en professionalisering van de voedselbosbouw. Dit krijgt in ons programma invulling door een gedetailleerde monitoring van een brede selectie van voedselbossen op economisch, ecologisch en sociaal gebied. We hopen daarmee een wetenschappelijk gefundeerd beeld te krijgen van de volle breedte van het gevarieerde voedselboslandschap in Nederland. Bovendien legt dit een stevige basis voor de oprichting van een landelijke Community of Practice, die bestaande voedselbosinitiatieven verbindt en de gewenste kennisopbouw en -uitwisseling mogelijk maakt”, vertelt Bastiaan Rooduijn, die als coördinator aan het NMVB is verbonden.
In de nieuwe constellatie onder de paraplu van Stichting Voedselbosbouw behoudt het NMVB zijn eigen team en werkvorm. Zo kan het NMVB blijven functioneren als onderzoeksprogramma en netwerk voor een brede groep voedselbossen, dus óók ook voor voedselbossen op kleinere schaal, die niet primair op (agrarische) voedselproductie zijn gericht . Het bestuur van Stichting Voedselbosbouw en de initiatiefnemers van het NMVB trekken gezamenlijk op bij de werving van structurele financiering voor de voortzetting en eventuele uitbreiding van het Nationaal Monitoringsprogramma Voedselbossen.
Feiten en cijfers
In de afgelopen twee jaar heeft het Nationaal Monitoringsprogramma Voedselbossen al veel bereikt:
- dertig deelnemende voedselbossen, goed voor ruim honderd hectare
- ontwikkeling van een mobiele monitoringsapplicatie, online dataplatform en dashboard voor visualisatie van meetresultaten in samenwerking met Stichting Akvo
- twee participatieve bodemonderzoeken (2019/2020 en 2020/2021), waarvan één extra uitgebreid, inclusief nutriëntenanalyse en bodemvoedselweb
- één koolstofonderzoek naar bovengrondse CO2-opslag in voedselbossen
- twee uitgebreide biodiversiteitsonderzoeken, naar planten en insecten in voedselbossen
- één sociaal onderzoek, op basis van een breed uitgezette vragenlijst
- twaalf studenten betrokken bij vier kennisinstituten (UU, WUR, HAS, NIOO)